Pohvala na Svečasno Uspenije Bogomatere Svetog Jovana Damaskina, prev. sa grčkog episkop Atanasije (Jevtić)

Uspenje Majke Božije, 14. vek, zapadni zid naosa, crkva Svetog Spasa, manastir Žiča



Tebe, dakle, proroci propovedaju. Tebi služe Anđeli, službuju Apostoli, Devstvenik i Bogoslov Jovan – Večnodevojci i Bogorodici.

Jer Tebe danas, kad si otputovala Sinu Tvome, sprovođahu Anđeli, duše Pravednika, Patrijaraha i Proroka; ispraćahu Te Apostoli, bezbrojno mnoštvo bogonosnih Otaca sa krajeva zemlje, božanskom zapovešću Sina Tvoga sabirahu se kao na oblaku ka ovome božanskome i sveštenom Jerusalimu, i Tebi – Izvoru Živonačalnog tela Gospodnjeg – sveštene himne najbogonadahnutije govorahu.

O, kako se Izvor Života kroz smrt prevodi životu!

O, kako Ona koja je pri rađanju Hrista prevazišla granice prirode, sada podleže njenim zakonima, i Telo Njeno nepropadljivo, potčinjava se smrti? Zato što ono treba, odloživši ovo smrtno, da se obuče u nepropadljivost, pošto i Gospod prirode nije odbacio iskustvo smrti. Jer On umire telom, i smrću uništava smrt, i propadljivošću daruje nepropadljivost, i umrtvljenje čini izvorom vaskrsenja.

O, kako Njenu dušu svetu, razdvajanu od bogoprijemnog Tela, prima sopstvenim rukama Svetvorac, zakonito odajući čast Onoj koju je, iako po prirodi sluškinju, neistraživim dubinama čovekoljublja domostrojiteljno učinio Majkom Svojom, ovaplotivši se istinski, a ne čineći očovečenje prividnim. Jer gledahu, kako izgleda, prisutne Anđelske vojske, očekujući Tvoj izlazak iz ljudskog života.

O predivnoga li odseljenja, koje daruje doseljenje Bogu! Jer, iako se to isto darova i svima bogonosnim Božijim ugodnicima, – i zaista se darova i to verujemo, – ali je razlika beskrajna između slugu Božijih i Majke!

Kako ćemo, dakle, nazvati ovu tajnu o Tebi? – Smrt? Ali, mada se i prirodno Tvoja svesveštena i blažena Duša razdvaja od Tvoga svevrlinskog i nepropadljivog Tela i Telo se predaje zakonitom pogrebu, ono međutim ne ostaje u smrti, niti se raspada od truleži. Jer One, čije devičanstvo i dok rađaše ostade nepovređeno, Telo Njeno i pri prestavljenju bi sačuvano nepropadljivo; i preseljava se ka boljem i božanskijem životu, ne prekidanom smrću, nego ostajućem večno u beskrajne vekove vekova.

Jer, kao što ovo svesjajno i mnogosvetlo sunce, zakratko skrivano od mesečevog sjaja, izgleda kao da nekako nestaje i pokriva se mrakom, i tama zamenjuje svetlo, ipak ono ne gubi svoju sopstvenu svetlost, nego ima u sebi svagda izvirući izvor svetlosti, ili tačnije: samo ono je nepresušni izvor svetlosti, kao što je odredio Bog koji ga je stvorio; tako i Ti – Stalni Izvor istinite Svetlosti, nepotrošiva Riznica Samoživota, bogato Vrelo blagoslova, svih nama dobara Uzročnik i Posrednica, mada se za kraći rok vremena telesno prekrivaš smrću, no izobilno nam izvireš neprestane i čiste i nepotrošive valova beskrajne svetlosti i pića besmrtnog života i istinskog blaženstva, reke blagodati, izvore isceljenja, blagoslov večni.

Ti si kao Jabuka među drvećem u lugu, i plod je Tvoj sladost u grlu vernih. Zato Tvoje svešteno Preseljenje nećemo nazvati smrću, nego je svojstvenije reći: Uspenije, ili odseljenje, ili doseljenje Bogu. Jer odseljavajući se od tela, doseljavaš se ka Gospodu.

Tebe sa Arhanđelima prate Anđeli. Od Tvojeg uzlaska na Nebo ustrašiše se nečisti vazdušni duhovi. Tvojim prolaskom blagosilja se vazduh, i etar iznad njega osvećuje se. Tvoju Dušu sa radošću prima Nebo. Tebe sa sveštenim himnama i upaljenim svećama i svetlim praznovanjem susreću Sile Nebeske i kao da govore: „Ko je Ova Uzlazeća sva u belom; Javljena kao zora, Lepa kao mesec, Izabrana kao sunce?“ Kako si Prolepšana, kako Slatka! Ti si Cvet poljski, kao Krin usred trnja. Zato Te zavoliše devojke. Trčahu za mirisom miomira Tvoga.Uvede Te Car u odaju Svoju, gde Te Nebeske Vlasti prate, Načala blagosiljaju, Prestoli pesmopoju, Heruvimi s ushićenjem raduju se, Serafimi slavoslove – Onu Koja je prirodom i istinskim domostrojem postala Mati Gospoda njihovoga.

Nisi poput Ilije uzišla kao na nebo, niti si kao Pavle uzneta do trećega neba, nego si dostigla do samoga Carskog Prestola Sina Tvoga, samolično gledajući i radujući se, i sa mnogom i neizrecivom slobodom predstojeći Njemu, Ti Koja si – neizrecivo raspoloženje Anđelima i svima nadsvetskim Silama, neprestajuće veselje Patrijarsima, neiskaziva Radost Pravednima, večno radovanje Prorocima: svet Blagosiljajuća, svemir Osvećujuća! Ti si – umornima olakšanje, bolnima isceljenje, vitlanima burom pristanište, grešnicima oproštaj, tugujućima blagonaklona uteha, – svima molećima gotova Pomoćnice!

Crkva Uspenja Majke Božije, zapadno od porte Manastira Žiče, 1937.